Açık Gündem: 2
Aralık 2024 | Hazırlayan: Sümeyye Yasintimur
Haberler
The State of Open Data: 2024 Raporu Yayımlandı!
Digital Science, Figshare ve Springer Nature işbirliğiyle ortaya çıkan “The State of Open Data”, araştırmacıların açık verilere yönelik motivasyonları, zorlukları, algıları ve davranışları hakkında ayrıntılı içgörüler sunmaya devam ediyor. Aralık ayı başında dokuzuncusu yayımlanan rapor, dünya genelindeki araştırmacıların eylemlerini inceleyerek ülkeler arasındaki görüş farklılıklarını ve tutumları çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor.
Bu sene yayımlanan raporda veri alıntılarını izlemek için kapsamlı bir kaynak olan MDC DCC (Make Data Count and DataCite Data Citation Corpus); akademik yayınlar, hibeler ve veri kümeleri arasındaki bağlantıları analiz eden yapay zekâ destekli bir platform olan Dimensions ve araştırma makalelerinde kullanılan veri erişim yöntemlerini ve şeffaflık seviyesini değerlendirmek için önemli bir kaynak olan DAS (Springer Nature Data Availability Statements) isimli üç kaynak kullanılarak araştırma makaleleri ile veri kümeleri arasındaki bağlantılar analiz edilmiştir. Rapordaki temel bulguların şu şekilde olduğunu görüyoruz;
Diğer raporlarda da sıkça vurgulandığı üzere, araştırmacıların verilerini paylaştıkları için yeterince takdir edilmedikleri ve bu durumun motivasyon kaybına yol açtığı bir kez daha ortaya konuluyor. Ancak, NIH Data Sharing Index (S-Index) Challenge gibi girişimlerin bu eksikliği gidermesi ve veri paylaşımını teşvik etmesi bekleniyor.
Veri paylaşımında yaşanan artışın, özellikle Avrupa ve ABD gibi gelişmiş ülkelerde hız kazandığı, buna karşın düşük ve orta gelirli ülkelerde aynı ivmenin yakalanamadığı gözlemleniyor. Bu durum, kaynak eşitsizliklerinin derinleşmesi konusundaki endişeleri beraberinde getiriyor.
Halihazırda araştırmacıların ihtiyaç duymadığı verilerin paylaşılmaya devam edilmesi, politikaların gelişmesinin tek başına yeterli olmadığına ve bu durumun pratikle de desteklenmesinin gerekliliğine dikkat çekiyor.
Beşeri bilimler gibi disiplinler, veri paylaşımı için uygun altyapı ve uygulamaların eksikliği nedeniyle hala önemli zorluklarla karşı karşıya. Bu alanlara yönelik özelleştirilmiş stratejiler ve çözümler geliştirilmesi kaçınılmaz bir ihtiyaç olarak öne çıkıyor.
Dokuz yıllık deneyimle şekillenen bu özel rapora göz atmak istemez misiniz?
Daha fazla bilgi için: The State of Open Data 2024: Special Report
Climate Case Chart’a Yeni Veriler Eklenmeye Devam Ediyor!
Climate Case Chart, iklim değişikliği ve çevre hukuku davalarını paylaşmak için kurulmuş olan kapsamlı bir açık veri platformudur. 2011 yılından bu yana faaliyet gösteren platformda, ABD'deki dava dosyalarını içeren “ABD Davaları” ve diğer ülkelerdeki-55 ülke- bilgileri içeren “Küresel Davalar” isimli iki ayrı veritabanı yer almaktadır.
Bu platform, Amerika Birleşik Devletleri'nde 1900'den ve diğer ülkelerde 900'den fazla dava bilgilerini içeren zengin bir veritabanına sahiptir. Veriler, davaların temel detaylarından, hukuki argümanlara ve sonuçlara kadar pek çok bilgiyi içerir. Climate Case Chart, özellikle akademisyenler, hukukçular, gazeteciler, politika yapıcılar ve aktivistler için kritik bir kaynak sağlamayı amaçlamaktadır.
Dava dosyaları genelde aylık olarak güncellenmektedir. En son güncellemenin 10 Aralık tarihinde yapıldığı platform, Sabin Center for Climate Change Law tarafından yönetilmekte ve iklim değişikliğiyle mücadelede hukukun rolünü anlamak için şeffaflık ve bilgi paylaşımını teşvik etmektedir.
Siz de iklim değişikliği ve çevre hukukuna ilgiliyseniz bu platformu incelemeyi ihmal etmeyin!
Daha fazla bilgi için: Climate Case Chart
2024 Açık Veri Olgunluk Raporu Yayımlandı!
data.europa.eu ekibi tarafından hazırlanan Olgunluk Değerlendirme Raporu’nun (Open Data Maturity Report) bu yıl onuncusu yayımlandı. Değerlendirme, 27 Avrupa Birliği üye devleti, 3 Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkesi (İzlanda, Norveç ve İsviçre) ve 4 aday ülke (Bosna Hersek, Arnavutluk, Sırbistan ve Ukrayna) olmak üzere toplam 34 ülke arasında yapıldı. Bu çalışma, okuyucuların, bahsi geçen ülkelerin açık veri olgunluk seviyesini daha iyi anlamalarına, iyileştirme alanlarını belirlemelerine ve katılımcı ülkelerin birbirlerinden öğrenmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
Yıllık olarak hazırlanan çalışmanın metodolojisinde, katılımcıların açık veri süreçleri aşağıda belirtilen dört temel başlık çerçevesinde analiz edilmektedir;
Politika: Açık veri stratejilerinin ulusal düzeydeki uygulamaları ve yönetim modelleri.
Portal: Ulusal açık veri portallarının işlevselliği, kullanıcı deneyimi ve sürdürülebilirlik yaklaşımları.
Kalite: Veri ve üst veri(metadata) yönetimi standartları.
Etki: Açık verinin yeniden kullanım düzeyleri ve oluşturduğu toplumsal, çevresel, ekonomik faydalar.
Raporda 2024 yılı bulgularının aşağıdaki gibi özetlendiğini görüyoruz;
Toplam 18 ülke olgunluk puanını bir önceki yıla göre artırmıştır; 1 ülke genel olarak 2023'tekiyle aynı puanı almış ve 15 ülke olgunluk puanında düşüş yaşamıştır.
Olgunluk puanları, spektrumun daha yüksek ucunda yoğunlaşmış olup çoğu ülke (34'ten 26'sı [%76]) %73'ün üzerinde bir olgunluk puanına sahip olmuştur.
Üye devletler ortalama olgunluk puanlarını 2023'teki seviyeye kıyasla %83'te korumuştur.
En olgun üye devletler Fransa (%100), Polonya (%98) ve Slovakya'dır (%96). En olgun EFTA ülkesi Norveç'tir (%89). En olgun aday ülke Ukrayna'dır (%97).
Seviyesini en çok artıranlar Letonya, Hırvatistan, Sırbistan ve Çekya olmuştur.
Rapor, ülkeleri olgunluk seviyelerine göre gruplandırarak her bir grup için özelleştirilmiş öneriler sunuyor. Bu öneriler, yüksek değerli veri setlerinin yönetimi, portal işlevselliği ve kullanıcı etkileşimi gibi konuları içeriyor.
Avrupa'nın açık veri ekosistemine daha yakından bakmak için raporu inceleyebilirsiniz!
Daha fazla bilgi için: 2024 Open Data Maturity Report
Avrupa Veri Pazar Araştırması: 2024-2026 Raporu Yayımlandı!
“İlaç Keşfi İçin Veri İnovasyon Hikayesi”ne Bir Bakış!
Avrupa Veri Pazarı İzleme Aracı, 2013 yılından bu yana Avrupa Veri Ekonomisinin dinamiklerini yakından takip ederek, sektörlerin ve bölgelerin veri kullanımındaki gelişimlerini detaylı bir şekilde analiz etmektedir. Bu araç sayesinde, veri pazarının endüstriyel ve bölgesel yayılımına dair içgörüler sağlanmakta ve elde edilen bulgular, Avrupa Birliği’nin veri politikalarına yön veren stratejilerin şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Bu kapsamda, IDC, The Lisbon Council ve Carsa iş birliğiyle hazırlanarak Kasım ayında yayımlanan raporlar, Avrupa veri ekosisteminin farklı yönlerini ele alan üç temel çalışma akışını içermektedir. Bu raporların her biri, sektörler arası veri paylaşımı, inovasyon süreçleri ve bu süreçlerin politika yapıcılar için taşıdığı stratejik önem üzerine odaklanmaktadır.
Bugünkü yazımızda, söz konusu raporlar arasında yer alan ve sağlık sektöründe yapay zekâ ile veri odaklı dönüşümleri inceleyen “İlaç Keşfi İçin Veri İnovasyon Hikayesi” başlıklı raporu ele alacağız. İlgili çalışmada yapay zekâ, büyük veri analitiği ve derin öğrenme gibi teknolojilerin, ilaç keşfi ve geliştirme süreçlerinde devrim yarattığına değiniliyor. Bu gibi teknolojilerin yalnızca süreçleri hızlandırmakla kalmadığının, aynı zamanda daha güvenilir ve etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağladığının altı çizilirken, özellikle COVID-19 pandemisinde, bu teknolojilere yapılan yatırımların önemli ölçüde arttığı ve yapay zekâ destekli çözümlerin sağlık hizmetlerinde hızla benimsenmesini tetiklediği belirtiliyor.
Raporda belirtildiğine göre ilaç geliştirme süreci pahalı, zaman alıcı ve karmaşık olurken, yeni ilaçları pazara sunmak ortalama 12 yıl sürmekte ve toplam maliyetler yaklaşık 2,6 milyar dolara ulaşabilmektedir. Bu sürecin veri temelli yapay zekâ araçlarıyla yürütülmesinin mümkünlüğü üzerinde durulan çalışmada genel olarak verimliliğin ve hassasiyetin artırabileceği vurgulanmaktadır. İlaç endüstrisinde, veri odaklı inovasyon ve yapay zekânın dört temel alanda önemli uygulamaları olduğu gözler önüne serilmektedir;
Hastalığın şiddetini belirlemek ve bireysel hastalar için terapilerin potansiyel etkinliğini tahmin etmek.
Terapiyle ilgili sorunların önlenmesine ve çözülmesine yardımcı olmak, hasta güvenliğini ve tedavi sonuçlarını iyileştirmek.
Tedavi prosedürlerini ve ameliyatları yönlendirmek ve desteklemek.
Terapi sırasında belirli kimyasalların veya ilaçların kullanılmasının gerekçesini belirlemek, güvenliği ve etkinliği artırmak için yeni teknikler ve stratejilerin geliştirilmesine katkıda bulunmak.
Raporun, performansın artırılabilmesi için, çeşitli kaynaklar arasında veri entegrasyonu sağlamak, modellerin yorumlama yetisini iyileştirmek ve titiz doğrulama süreçleri sağlamak gibi ek çabalara ihtiyaç duyulduğu belirtilerek sonuçlandırılması, tüm bu teknolojiler için verinin ne denli önemli bir faktör olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Veri ve yapay zekâ odaklı inovasyonların farklı sektörlerde nasıl bir değişim yarattığını daha yakından keşfetmek için raporları incelemeyi unutmayın!
Daha fazla bilgi için: The European Data Market Study: 2024-2026
Etkinlikler
Açık Veri Günü Etkinlikleri : 2025
Open Knowledge Foundation tarafından desteklenen Açık Veri Günü (ODD), tüm dünyada açık verinin kutlandığı yıllık bir etkinliktir. Dünyanın birçok farklı bölgesinde yer alan topluluklar yerel etkinlikler düzenleyerek açık verinin önemine dikkat çekerler. Farklı kültürlerin temsiliyetini artırmanın bir yolu olarak, 2023 yılından bu yana kuruluşlara bir haftalık süre içerisinde kendi uygun tarihlerinde Açık Veri Günü etkinliği düzenleme fırsatı sunulmakta ve ortaya çıkan tüm çıktılar herkesin kullanımına ve yeniden kullanımına açık olmaktadır.
2025 yılında 1-7 Mart tarihleri arasında kutlanacak olan Açık Veri Günü, bu yıl “Polikriz” teması etrafında şekilleniyor. Temanın odak noktası, yoksulluk ve eşitsizlik, şiddet ve çatışma ile iklim ve afet gibi küresel zorlukların birbiriyle kesişim noktalarını ele almak ve bu alanlarda açık verinin sağladığı çözüm potansiyelini keşfetmek.
Bu etkinlik, kamu görevlilerinden tasarımcılara, proje geliştiricilerden istatistikçilere kadar geniş bir katılımcı kitlesini açık veri topluluğuna davet ediyor. Şu ana kadar 4 etkinlik kaydedilmiş durumda. Ancak yeni katılımcılar, etkinliklerini ekleyerek bu topluluğa katkıda bulunabilir. Ayrıca, geçmiş yıllarda gerçekleştirilen etkinliklerin çıktılarına erişerek ilham alabilir veya fikir edinebilir.
Open Knowledge Foundation, her yıl, farklı destekleyici ortaklarla birlikte, dünya çapında yüz yüze etkinliklerin tanıtımına yardımcı olmak için mini hibeler şeklinde küçük finansal katkılar da sunmaktadır. Bir sonraki çağrının ne zaman açılacağını (genellikle Ocak ayında) öğrenmek için takipte kalmayı unutmayın!
Daha fazla bilgi için: Open Data Day
AVTED Açık Veri Buluşmaları’nda Bu Ay!
Açık Veri ve Teknoloji Derneği, “açık veri kültürünü” yaygınlaştırmak amacıyla fiziksel olarak gerçekleştirdiği “Açık Veri Buluşmaları”nda bu ay Başarsoft'un kurucu ortaklarından olan Alim Küçükpehlivan’ı ağırladı. 18 Aralık Çarşamba günü Fatih Kadir Akın’ın moderasyonunda gerçekleşen bu etkinlikte, açık veri alanında çok önemli bir konu olan konum verileri konuşuldu.
Etkinlikte, harita verilerinin potansiyeli, veri üretim yöntemleri, veri güncelleme sıklığı, veri koruma mekanizmaları gibi kritik konuların yanı sıra Başarsoft’un gelecek vizyonu ele alındı. Ayrıca, veri üretim süreçlerinde devlet, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları ve akademik paydaşlarla gerçekleştirilebilecek iş birlikleri tartışıldı.
AVTED açık veri buluşmalarını düzenli olarak duyuruyor; gelişmeleri takip etmeyi unutmayın!
Daha fazla bilgi için: AVTED Açık Veri Buluşmaları
İncelemeler
OD4AC ile Yolsuzlukla Mücadelede Açık Verinin Önemini Keşfedin!
OD4AC Platformu, Global Integrity, Open Data Charter, ILDA (Iniciativa Latinoamericana de Datos Abiertos), AODN (African Open Data Network), LDRI (Local Development Research Institute) ve OD4D (Open Data for Development Network) tarafından açık verinin yolsuzlukla mücadeledeki potansiyelini göstermek amacıyla oluşturulmuş çok önemli bir girişimdir.
Bu yol haritası, kullanıcıların karşılaştıkları politik, teknik ve lojistik zorlukları belirlemelerine ve bunların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için araçlar ve kaynaklar sağlar. Kullanıcıların kendi ihtiyaçlarına yanıt veren yeni çözümler oluşturma sürecinde ilham kaynağı olması adına dünyanın dört bir yanından vakalar ve örnekler içerir. Ayrıca, hedeflerine ulaşmaları için fırsatları belirlemelerine yardımcı olmak üzere benzer durumlardaki diğer kişiler tarafından çıkarılan dersleri ve dikkate alınması gerektiğinin altı çizilen olası zorlukları ve riskleri gözler önüne serer.
Hükümet yetkilileri ve sivil toplum üyeleri de dâhil olmak üzere, yolsuzlukla mücadele veya açık veriler konusunda farklı geçmişlere ve uzmanlık seviyelerine sahip çeşitli kitlelere yönelik olan platformun interaktif bir arayüz sunması, hem sürecin kişiselleştirilebilir şekilde adım adım ilerlemesini hem de farklı ihtiyaçları bulunan kullanıcılar için özelleştirilmiş çözüm önerileri sunulmasını sağlamaktadır. Harici kaynakları incelemeksizin ilerlendiği takdirde yaklaşık 20 dakika süren bu egzersizle, platformdaki kullanıcı deneyiminin etkili, öğretici ve pratik olduğu görülmektedir.
Yolsuzlukla mücadelede açık verinin gücüne inanıyorsanız OD4AC’yi incelemeyi ihmal etmeyin!
Daha fazla bilgi için: OD4AC Platform
Bu ay açık veri dünyasından sizlere aktaracaklarımız bu kadardı. Gelecek ay yine burada, yeni hikayelerde görüşmek üzere…