Açık Gündem: 9
Temmuz 2025 | Hazırlayan: Sümeyye Yasintimur
Görüşleriniz, bültenimizin gelişimi için büyük önem taşıyor. Diğer sayılarda daha iyi içerikler sunabilmemiz için yorumlarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın…
Açık Gündem Podcasts
Yapay zeka destekli anlatımla hazırladığımız bu içerikte, bülten konularını söyleşi havasında ele alıyoruz. İster yolda olun, ister çalışırken; açık veri artık kulağınızda!
🎧 Bu ayın sayısını buradan dinleyebilirsiniz.
Tüm bölümler için: SoundCloud, Apple Podcasts , Spotify
Başarı Hikayeleri
Agroscent Akıllı Öneri Sistemi!
Konya Büyükşehir Belediyesi’nin Datathon 2023 etkinliğinde GOOD ARAKET isimli takımın geliştirdiği bu proje ile, su ve toprak gibi kıt kaynakların verimli kullanımını teşvik etmek amacıyla çiftçilere yönlendirici bir öneri sistemi geliştirilmiştir. Analiz, tarım, arıcılık, hayvancılık gibi çiftçi faaliyetlerinin yanı sıra hava kirliliği, iklim koşulları, toprak kalitesi ve su kaynakları gibi faktörleri de içermektedir.
Çözüm önerileri arasında, çiftçilere bölgesel iklim koşullarına ve toprak özelliklerine uygun tarım ürünleri önerilmesi, arıcılık ve hayvancılık faaliyetlerinin analizi, ekipman kullanışlılığı ve düzenleyici ihtiyaçlarının değerlendirilmesi bulunmaktadır. Ayrıca sistem özelleştirilebilirliği, genişletilebilir altyapı, bitki çeşitliliği ve verimlilik, kaynak kullanımı ve sürdürülebilirlik, mobil erişim ve kullanıcı dostu arayüz, eğitim ve bilgi transferi, öğrenen algoritmalar ve veri güvenliği gibi unsurlar da bulunmaktadır.
Proje kapsamında kullanılan açık veriler aşağıdaki gibidir:
Daha fazla bilgi için: Konya Açık Veri Portalı
Haberler
“Uluslararası Kent Ağları Veri Seti 2025” Yayımlandı!
Marmara Belediyeler Birliği Dış İlişkiler Müdürlüğü tarafından yürütülen “Uluslararası Kent Ağları Veri Seti 2025” araştırması kapsamında Türkiye’deki belediyelerin üye olabileceği uluslararası kent ağları1 tespit edilerek listelenmiştir. Ardından belediyelerin bu ağlara ilişkin yararlanabileceği bilgiler için her bir uluslararası kent ağının resmi web sitesi ve sosyal medya hesapları incelenmiş olup, bu platformlarda bulunamayan eksik bilgiler internet üzerinden genel arama yapılarak tamamlanmaya çalışılmıştır. Herhangi bir bilgiye ulaşılamadığı takdirde ilgili satır boş bırakılmıştır.
Araştırma, Türkiye’deki belediyelerin üye2 olabileceği bölgesel ve küresel uluslararası kent ağlarını içermektedir. Bu ağların bir kısmı sadece belediyelerin dahil olduğu ağlarken bir kısmı sivil toplum kuruluşları, özel sektör kuruluşları ya da akademik kurumlar gibi farklı sektörlerden kuruluşlara da açıktır.
Üretilen verinin başlıkları arasında; İngilizce ve Türkçe isimler, İngilizce kısaltma, kuruluş tarihi, odaklanılan konular ve kapsadığı bölge gibi tanımlayıcı bilgiler bulunmaktadır. Ayrıca, merkez ofisinin bulunduğu kent ve ülke ile varsa diğer ofislerin yer aldığı şehir ve ülkeler de veri setine dahil edilmiştir. Üyeliklerin yerel yönetimler için ücretli olup olmadığı, toplam üye sayısı gibi yapısal bilgilerle birlikte; kurumların dijital görünürlüğünü yansıtan web sitesi, LinkedIn, Twitter, Instagram, Facebook ve YouTube adresleri de yer almaktadır.
İlgili veri seti ve bu veri setine ait metaveri dosyası excel formatında buradan indirilebilir.
Daha fazla bilgi için: Marmara Belediyeler Birliği
ABD'den Deniz Buzu Verilerine Erişimi Kısıtlama Kararı!
ABD Savunma Bakanlığı, Arktik ve Antarktika deniz buzullarının durumuyla ilgili çalışmalarda kullanılan verilerin işlenmesini ve sağlanmasını bu ayın sonunda durduracağını bildirdi. Karar, bilim insanları arasında ciddi endişelere yol açtı. Çünkü bu veriler, küresel ısınmanın etkilerini erken aşamada tespit etmekte kritik rol oynuyor.
Deniz buzları, güneşin enerjisini uzaya geri yansıtma işlevi gören doğal bir “soğutucu” gibi çalışır. Ancak son yıllarda kaydedilen kalıcı erime, daha fazla güneş enerjisinin okyanuslar tarafından emilmesine neden oluyor ve bu durum gezegenin daha da ısınmasına zemin hazırlıyor. Bilim insanları, bu değişimi anlamak ve iklim krizine karşı politika geliştirmek için uzun vadeli ve sürdürülebilir verilere ihtiyaç duyduklarını vurguluyor.
Veri kesintisi kararının etkisi sadece ABD ile sınırlı kalmayacak gibi görünüyor. Özellikle Avrupa’daki iklim araştırmacıları, bu açık verilerin günlük analizlerde hayati öneme sahip olduğunun altını çiziyor.
Colorado Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren National Snow and Ice Data Center (NSIDC) tarafından hazırlanmış olan Sea Ice Index, dünya genelinde deniz buzu kapsamının neredeyse gerçek zamanlı olarak takip edilmesinde kullanılan temel kaynaklardan biri olmayı sürdürüyor.
ABD’nin bu yöndeki adımı, iklim verilerinin sürekliliği ve kamu erişimi açısından kaygı verici bir geri adım olarak değerlendirilirken; bu durum, açık verinin şeffaflık, hesap verebilirlik ve bilimsel ilerleme açısından taşıdığı kritik önemi bir kez daha net biçimde ortaya koyuyor.
Daha fazla bilgi için: The Guardian
Avrupa’daki Kamu Hizmetlerinde Açık Verinin Rolü Giderek Büyüyor!
Avrupa’da kamu hizmetlerinin açık veriyle nasıl dönüştüğünü ele alan “Beyond the Dashboard: How Open Data Powers Public Services Across Europe” başlıklı veri hikayesi, 6 Haziran’da data.europa.eu tarafından yayımlandı. Yayın, üç farklı ülkeden örneklerle, kamu kurumlarının açık veriyi hizmet sunumunda nasıl etkili bir şekilde kullandığını somut biçimde ortaya koyuyor.
İrlanda’daki Where Your Money Goes platformu, vatandaşlara hükümetin yıllar içindeki harcamalarını haritalayan etkileşimli paneller sunuyor. 2014-2025 arası veriler, sağlık, eğitim, barınma, taşımacılık, adalet ve borç hizmetleri gibi alanlardaki bütçe dağılımlarının nasıl değiştiğini ortaya koyuyor.
Su tedarikçilerinin tüketicilere bilgi sağlama yükümlülüklerini yerine getirmelerine yardımcı olmak amacıyla İsviçre Zürih Kanton Laboratuvarı, içme suyu test verilerini Züri Trinkwasser Haritası’nda görselleştiriyor. Bu haritada, bir analitin en son ölçülen değeri her dağıtım bölgesi için bir konsantrasyon aralığına atanıyor ve görüntüleniyor.
Hollanda’nın Leefbaarometer sistemi ise yerleşim alanlarının kilit yaşam göstergeleri üzerinden, çevre kalitesi, güvenlik, sosyal hizmet erişimi gibi boyutları değerlendiriyor. Veriler, 2014 ile 2022 yılları arasında Hollanda vatandaşlarının neredeyse tamamı (%93,9) için genel yaşanabilirliğin iyileştiğini göstermektedir. Ancak, bireysel boyutlara bakıldığında daha ayrıntılı bir tablo ortaya çıkmaktadır.
Bu üç örnek, açık verinin sadece bilgi sunmakla kalmayıp vatandaşla devlet arasında güveni inşa eden, kamu hizmetlerini daha duyarlı ve yenilikçi hale getiren güçlü bir araç olduğunu gösteriyor. Analiz edilen açık veriler, yeniden kullanıldıkça yeni çözümler doğuruyor, vatandaş katılımını artırıyor, hizmetlerin etkinliğini yükseltiyor ve veri okuryazarlığını yaygınlaştırıyor.
Daha fazla bilgi için: Beyond the dashboard: How open data powers public services across Europe
NASA-ISRO İş Birliğiyle Geliştirilen NISAR, Yeryüzü Değişimlerini Kayıt Altına Alacak!
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ile Hindistan Uzay Araştırma Örgütü’nün (ISRO) ortaklaşa geliştirdiği NISAR (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar) uydusu, Dünya’nın yüzeyini detaylı biçimde gözlemlemek üzere Hindistan'ın güneydoğu kıyısındaki Sriharikota'daki ISRO Satish Dhawan Uzay Merkezi'nden fırlatılmak için son hazırlıklarını tamamladı. Uydu, yalnızca bilimsel araştırmalar değil, aynı zamanda afet yönetimi, tarım, iklim değişikliği ve doğal kaynak kullanımı gibi alanlarda da kritik veriler sağlayacak.
NISAR, Dünya’nın kara ve buz yüzeylerini 12 günde iki kez tarayarak, yüksek çözünürlüklü veriler sunacak. Uydu, kara yüzeylerindeki değişiklikleri, buzulların ve deniz buzunun hareketlerini, ormanları, sulak alanları ve yer kabuğundaki tektonik kaymaları izleyebilecek. NASA, bu verilerin tarım alanlarını takip etmekten doğal afetlere hazırlığa kadar birçok alanda karar vericilere ve araştırmacılara destek olacağını vurguluyor.
Sentetik açıklıklı radar teknolojisi sayesinde NISAR, gece gündüz ve hava koşullarından bağımsız olarak veri toplayabilecek. Böylece, deprem, heyelan gibi afet riski taşıyan bölgeler sürekli gözlemlenebilecek; buzulların ve permafrostun nasıl değiştiğine dair kapsamlı bir açık veri kaynağı sunulacak.
Daha fazla bilgi için: Beaumont Enterprise
Etkinlikler
2025 Asya-Okyanusya Dünya Veri Sistemi Konferansı Pekin’de Düzenlenecek!
Tarih: 8-12 Eylül 2025
Yer: Pekin, Çin
Asya-Okyanusya bölgesinde çok disiplinli veri toplama, yönetim ve bilgi keşfi konularında önemli bir rol üstlenen World Data System (WDS), bölgedeki açık veri ağlarını güçlendirmek amacıyla düzenli olarak uluslararası konferanslar organize ediyor. Daha önce 2017, 2019, 2020 (çevrim içi) ve 2023 yıllarında gerçekleştirilen bu etkinliklerin beşincisi, 2025 sonbaharında Çin Bilimler Akademisi koordinasyonunda Pekin’de düzenlenecek.
2025 Asya-Okyanusya Dünya Veri Sistemi Konferansı (World Data System Asia-Oceania Conference 2025)'nın teması “Açık Veri Yönetişimi ve İş Birliği Ağı” olarak belirlendi. Bu kapsamda, bölgedeki veri depolama merkezlerinin geliştirilmesi ve ağ yapısının güçlendirilmesi öncelikli konular arasında yer alacak.
Uluslararası bilimsel verilerin toplanması, paylaşılması ve keşfedilmesi süreçlerinin hızlandırılması; yapay zekanın bilimsel veri yönetişimi ve uygulamalarındaki rolü bu etkinlikte ayrıntılı olarak ele alınacak. Ayrıca, bilimsel verilerin güvenliği, uzun vadeli korunması ve sürdürülebilirliği konferansın önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor.
Daha fazla bilgi için: World Data System Asia-Oceania Conference 2025
Arap Dünyasında Açık Bilim: MENA Bölgesinin Açık Araştırma Forumu Şarika’da Toplanıyor!
Tarih: 20-23 Ekim 2025
Yer: Şarika, Birleşik Arap Emirlikleri
MENA3 bölgesinde açık bilim politikalarının güçlendirilmesi ve araştırma topluluklarının geliştirilmesi amacıyla düzenlenen Dördüncü Açık Araştırma Yıllık Forumu (4th Annual Forum for Open Research), bu yıl 20-23 Ekim’de Birleşik Arap Emirlikleri’nin Şarika kentinde gerçekleşecek. Forum, bölgedeki önde gelen araştırmacılar, kütüphaneciler, hükümet yetkilileri ve uluslararası uzmanları bir araya getirerek açık bilim alanında kapsayıcı ve sürdürülebilir uygulamaların yaygınlaşmasını hedefliyor.
Bu yılki teması “Açık Olmak: Arap Dünyasında Kapasite Geliştirme ve Topluluk İş Birliği” olarak belirlenen etkinlik, Şarika Amerikan Üniversitesi’nin ev sahipliğinde düzenlenecek. Forum, Arap dünyasında araştırma ve eğitim alanında daha erişilebilir ve iş birliği odaklı modellerin oluşturulmasını desteklemek üzere kâr amacı gütmeyen FORM (Forum for Open Research in MENA) girişiminin önde gelen etkinliği olarak dikkat çekiyor.
Daha fazla bilgi için: 4th Annual Forum for Open Research
Nüfus Verileri Üzerine Webinar: Değişen Nedir?
Tarih: 8 Temmuz 2025
Yer: Çevrim içi
8 Temmuz’da Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) tarafından düzenlenen “Population Statistics Webinar: What’s Changing?” etkinliği, nüfus verilerindeki yeni yaklaşımları ve açık verinin bu alandaki rolünü ele aldı.
Bu etkinlikte, Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi’nin Birleşik Krallık nüfusunu nasıl tahmin ettiği, ve Birleşik Krallık genelindeki kuruluşların ve bireylerin bu rakamları sosyal ve ekonomik planlamaya nasıl dahil ettikleri gündeme getirildi. Ayrıca, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı'ndan bir konuk istatistikleri nasıl kullandıklarına dair gerçek dünya örnekleri sundu.
"Verileri Hayata Geçirme" isimli bu seri, yeni başlayanlar için çeşitli konularda 2025 Sonbaharına kadar devam edecek. Etkileşimli etkinlikleri kaçırmamak için buradan kaydolabilirsiniz.
Daha fazla bilgi için: Open Data Watch
AB Yapay Zeka Yasası'na Hazırlık Webinarı Gerçekleşti!
Tarih: 18 Temmuz 2025
Yer: Çevrim içi
18 Temmuz’da gerçekleştirilen “Next Steps for Compliance: Preparing for the EU AI Act” isimli webinar, Avrupa Birliği’nin yaklaşan Yapay Zeka Yasası kapsamında kurumların nasıl hazırlık yapması gerektiğini ele aldı. Etkinlikte, yasanın getireceği yeni yükümlülükler, risk temelli sınıflandırmalar ve açık veriye dayalı sistemlerin bu düzenlemelerle ilişkisi tartışıldı.
Etkinlikte, yapay zeka sistemlerinin daha şeffaf ve güvenli hale getirilmesi için atılacak adımlar değerlendirildi. Açık veri politikalarıyla uyumlu yapay zeka uygulamaları geliştirmenin önemi vurgulandı.
Daha fazla bilgi için: data.europa.eu
İncelemeler
Kentleri Haritalamak: CityScale Örneği!
Ukrayna’daki şehir yaşamını veri temelli bir yaklaşımla analiz eden CityScale, kullanıcılara hem konut seçiminde hem de şehir karşılaştırmalarında karar destek aracı sunan bir platform. Emlak fiyatlarından suç oranlarına, sağlık ve eğitim kurumlarının dağılımından çevre kalitesi verilerine, toplu taşıma ağlarından kamusal faaliyetlere kadar birçok başlıkta bilgi sunan site, şehirleri çok katmanlı bir perspektifle harita üzerinden inceleme olanağı sunuyor.
CityScale’in en dikkat çekici yönlerinden biri, yalnızca mekansal veri sunmakla kalmayıp, kullanıcıları da bu verinin bir parçası haline getirmesi. Kayıtlı kullanıcılar yaşadıkları bina hakkında bilgi edinebiliyor, komşularıyla iletişime geçebiliyor, hatta bina özelinde topluluk kurarak etkinlikler düzenleyebiliyor. Bu yönüyle platform yalnızca bir harita servisi değil, aynı zamanda dijital bir kent topluluğu işlevi de görüyor.
Veri kaynaklarının çeşitliliği ve şeffaflığı da sitenin güvenilirliğini artırıyor. Emlak fiyatları günlük güncellenen ilan sitelerinden, suç istatistikleri yargı kararları ve kamu raporlarından, çevre ve sağlık göstergeleri ise resmi kurumlar ile açık veri platformlarından elde ediliyor. Harita altyapısında OpenStreetMap verilerinin kullanılması da platformun açık veri prensiplerine olan bağlılığını ortaya koyuyor.
Teknolojiyle ilgilenenler için önemli bir nokta da, CityScale’in sunduğu API erişimi. Araştırmacılar, yazılımcılar veya girişimciler platformdaki verilere otomatik şekilde erişebiliyor; bu da siteyi sadece son kullanıcıya değil, aynı zamanda daha geniş bir geliştirici ve araştırmacı kitlesine de hitap eden bir araç haline getiriyor.
CityScale, kullanıcı deneyimiyle öne çıkarken, özellikle bazı küçük şehirlerde veri yoğunluğunun sınırlı olması ya da mobil uygulama desteğinin henüz sunulmamış olması gibi gelişime açık alanlara da sahip. Ancak genel olarak bakıldığında, şehir yaşamına dair bilgiye erişimi demokratikleştiren bu tür platformların, özellikle kent planlaması, toplumsal katılım ve açık veri okuryazarlığı açısından taşıdığı potansiyel son derece önemli. CityScale, bu potansiyeli hem bireyler hem de kurumlar için erişilebilir kılmayı başarıyor.
Daha fazla bilgi için: City Scale
Bu ay açık veri dünyasından sizlere aktaracaklarımız bu kadardı. Gelecek ay yine burada, yeni hikayelerde görüşmek üzere…
Yerel yönetimler, başta iklim değişikliği, sosyal eşitsizlikler, ekonomik krizler olmak üzere, dünya üzerinde her bölgeyi etkileyen küresel sorunların yereldeki olumsuz etkilerine karşı mücadele etmekte; yerelin kendine özgü kalkınma sorunlarına çözüm aramaktadır. Bu süreci başarılı bir şekilde sonuçlandırmada uluslararası temaslar etkin birer araç olarak kullanılmaktadır. Bilgi ve deneyim paylaşımı, finansal kaynak ya da teknik uzmanlık arayışı, ortak proje ve iş birliği geliştirme, küresel tartışmalarda yerel aktörlerin söz sahibi olması gibi amaçlarla kurulan bu temasların en etkili araçlarından biri de uluslararası kent ağlarıdır. Sayıları, coğrafi ve tematik kapsamları gittikçe artan bu ağlar, yerel yönetimlerin çözüm üretebilme kapasitelerini ve etki alanlarını artırmaktadır.
Üyelik tipleri, üyeliğin kapsamı ve üyeliğe dahil olma biçimi ağdan ağa değişmektedir. Bu araştırma kapsamında üyelik geniş anlamıyla ele alınmış, tüm üyelik tipleri dikkate alınarak ağlar araştırmaya dahil edilmiştir. Dolayısıyla, sınırlı üyelik, iştirakçi üyelik, tam üyelik gibi farklı üyelik tiplerinin kapsamına bakılmaksızın, Türkiye’deki belediyelerin katılımına açık olan ağlar veri setine eklenmiştir.