Bu ayki bültenimize kısa bir anketle başlayarak Türkiye’de açık veri kullanımına dair küçük ama değerli ipuçları toplamayı hedefliyoruz.
Görüşleriniz, bültenimizin gelişimi için büyük önem taşıyor. Diğer sayılarda daha iyi içerikler sunabilmemiz için yorumlarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın…
Açık Gündem Podcasts
Yapay zeka destekli anlatımla hazırladığımız bu içerikte, bülten konularını söyleşi havasında ele alıyoruz. İster yolda olun, ister çalışırken; açık veri artık kulağınızda!
🎧 Bu ayın sayısını buradan dinleyebilirsiniz.
Tüm bölümler için: SoundCloud, Apple Podcasts , Spotify
Başarı Hikayeleri
FixMyStreet ile Mahalle Sorunlarını Görünür Kılmak!
Birleşik Krallık’ta faaliyet gösteren FixMyStreet, vatandaşların yaşadıkları çevrede karşılaştıkları altyapı ve çevre sorunlarını kolayca bildirebilmelerini sağlayan açık kaynaklı bir platform. Kırık kaldırımlar, çalışmayan sokak lambaları, çöp birikintileri veya grafitiler gibi günlük yaşamı etkileyen sorunlar, sitede harita üzerinden işaretlenerek ve fotoğraf eklenerek paylaşılabiliyor.
Bildirimler doğrudan ilgili yerel yönetim birimlerine iletiliyor ve süreç herkes tarafından şeffaf biçimde takip edilebiliyor. Böylece hem vatandaşların katılımı artıyor hem de kurumların hizmet süreçleri daha görünür hale geliyor. Platformun açık kaynak yapısı, farklı şehir ve ülkelerde benzer girişimlerin ortaya çıkmasına da ilham veriyor.
FixMyStreet, küçük ölçekli toplumsal sorunları görünür kılarak vatandaş-devlet etkileşimini güçlendiren ve açık verilerin katılımcı demokrasiye katkısını gösteren başarılı bir örnek.
Haberler
“Evidence Capacity Pulse Report”un Altıncısı Yayımladı!
Data Foundation, 28 Ağustos’ta yayımladığı altıncı Evidence Capacity Pulse Report ile ABD’de veri toplama, analiz ve değerlendirme kapasitesini doğrudan etkileyen önemli değişim ve gelişmeleri kaydetti. Rapor, Data Foundation’ın SAFE-Track portalı üzerinden sağlanan verilerin de katkısıyla hazırlandı.
Raporun açık veriyle doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkili görülebilecek öne çıkan bulguları arasında şunlar yer alıyor:
Federal kurumlara ait kayıt sistemlerine kamunun erişimi karışık durumda:
Örneğin, OMB (Office of Management and Budget) dağıtımlı veritabanını bir mahkeme kararı sonrası geri açarken, RegInfo.gov kapasite kısıtları nedeniyle Ağustos ortasında çevrimdışı oldu ve hala kısmen işlevsel.
Önemli veri pozisyonlarında liderlik değişimleri devam ediyor:
Çalışma İstatistikleri Bürosu komiserliği için E.J. Antoni aday gösterildi, birçok veri sorumlusu ve değerlendirme sorumlusu pozisyonu halen vekaleten yürütülüyor.
Yapay zeka kapasitesi genişliyor:
Hükümet GSA, Claude, Gemini ve ChatGPT gibi önemli yapay zeka araçlarını satın alma programlarına dahil ederken; NSF (National Science Foundation) NVIDIA ve Allen Institute for Artificial Intelligence ile iş birliği yaparak açık erişimli bilimsel dil modelleri geliştiriyor.
Yükseköğretim veri toplama gereksinimleri artırıldı:
Üniversite kabul uygulamalarıyla ilgili yeni anket bileşenleri önerilerek Entegre Yükseköğretim Veri Sistemi (IPEDS) veri raporlaması genişletiliyor.
Kanıt Yasası uyumluluğu çalışmaları devam ediyor:
Federal kurumlar, Kanıta Dayalı Politika Yapımı Temelleri Yasası'nın gerektirdiği açık veri planlarını ve yıllık değerlendirme planlarını yayınlamaya devam ediyor.
Rapor, ABD’de kamu veri altyapısının hem fırsatlar hem de zorluklarla karşılaştığını gösteriyor. Özellikle liderlik değişimi, kapasite eksiklikleri ve sistemsel operasyonel kesintiler dikkat çekici. Data Foundation, bu altyapının güçlü kalabilmesi için siyasetçiler, kurumlar ve sivil toplum arasında iş birliğinin sürdürülmesinin önemine vurgu yapıyor.
Yeşil Büyüme Fonu için Açık Veri Çağrısı!
İngiltere Büyükelçiliği, 19 Eylül’de Panama’daki sivil toplum kuruluşlarını açık veri kullanarak yeşil büyüme odaklı projeler geliştirmeye davet eden bir teklif çağrısı yayınladı. Open Data for Green Growth Fund adıyla duyurulan bu program, biyolojik çeşitlilik, biyoteknoloji ve ekosistem hizmetleri gibi alanlarda sürdürülebilir çözümler üretmeyi hedefliyor.
Fon kapsamında Panama’da yasal olarak kayıtlı kurumların başvuru yapması bekleniyor. Aday kuruluşların sürdürülebilir girişimcilik, yeşil büyüme veya biyoteknoloji alanlarında deneyim sahibi olmaları, ayrıca kadınların, gençlerin, yerli halkların, Afrika kökenlilerin ve engellilerin katılımını önceleyen kapsayıcı bir yaklaşım benimsemeleri önem taşıyor.
Proje çıktıları arasında açık veri kullanımı üzerine eğitim programları düzenlenmesi, yeşil büyüme ve doğal kaynak kullanımına dair veri boşluklarını ortaya koyan bir politika raporu hazırlanması ve sonuçların paydaşlarla paylaşılması yer alıyor.
Aralık 2025’te başlaması planlanan projelerin 31 Mart 2026’ya kadar tamamlanması gerekiyor. Her proje için sağlanacak maksimum fon miktarı 10.000 ABD doları olarak belirlendi.
Avrupa’da Biyolojik Çeşitliliğin Durumu Açık Veriyle İzleniyor!
data.europa.eu tarafından yayımlanan “Connecting investment, land use and biodiversity: What open data tells us about nature in the EU” isimli bir makalede, açık veri kullanılarak biyolojik çeşitlilik, arazi kullanımı ve kamu yatırımlarının doğa üzerindeki etkilerinin nasıl izlenebileceği paylaşıldı. Makaleye göre, Avrupa’daki mevcut doğal habitatların çoğu, insan faaliyetleri nedeniyle baskı altında ve %80’inden fazlası olumsuz durumda.
Bu veri hikayesi, açık verilerin yalnızca doğanın mevcut durumunu izlemek için değil; aynı zamanda çevre politikalarını, yatırım önceliklerini ve doğal kaynak yönetimini yönlendirmek için de kritik bir araç olduğunu vurguluyor.
Avrupa Birliği, biyolojik çeşitliliği çevre gündeminin merkezine yerleştirerek Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde stratejiler geliştiriyor. 2030 yılı hedefleri arasında doğayı koruma ve restore etme, korunan alanları genişletme ve biyolojik çeşitliliği tarım, kentsel planlama ve sanayi politikalarına entegre etme yer alıyor.
Bu makale bize ayrıca, açık Avrupa Birliği verisinin, yapılan çevresel yatırımların hangi ölçüde biyolojik çeşitliliği korumaya yönelik olduğunu ortaya koyduğunu belirtiyor. Böylece, kıta genelinde arazi kullanımının ve ekosistem hizmetlerinin nasıl etkilendiği şeffaf biçimde takip edilebiliyor.
Genel anlamda bu çalışma, açık verinin sürdürülebilir çevre yönetimi ve politika geliştirme süreçlerinde sağladığı şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından önemini vurguluyor.
Kosta Rika’da Açık Veri ile İnsan Hakları ve Çevre Projelerine Destek!
Kosta Rika’nın San José kentindeki İngiliz Büyükelçiliği, açık veriyi kullanarak ülkede anlamlı etki yaratabilecek yenilikçi projelere destek veriyor. Fon kapsamında, her bir projeye 10.000 ABD dolarına kadar finansman sağlanması planlanıyor.
Başvurular, Kosta Rika’da yasal olarak kurulmuş ve kamusal veri kullanımı, sivil teknoloji, çevre veya insan hakları alanlarında deneyimli sivil toplum kuruluşlarından, kar amacı gütmeyen organizasyonlardan ve çok taraflı kuruluşlardan kabul ediliyor. Projelerin toplum katılımını destekleyen ve veri odaklı çözümler üreten girişimler olması bekleniyor.
Fon, veri odaklı sivil toplum girişimleri aracılığıyla hükümet şeffaflığı, hesap verebilirlik ve adaletin güçlendirilmesini hedefliyor. Kamu verilerini yaratıcı bir şekilde kullanarak veri okuryazarlığını artıran ve kadınlar ile ötekileştirilmiş toplulukları aktif olarak dahil eden projeler öncelikli olarak değerlendiriliyor.
Özellikle ilgi duyulan projelerin şunları kapsadığını görüyoruz:
Kamu verilerinin yenilikçi şekilde kullanılmasıyla şeffaflık ve hesap verebilirliğin ilerletilmesi
Kosta Rika’da veri okuryazarlığının ve vatandaş katılımının güçlendirilmesi
Veri odaklı çözümlerle insan hakları ve çevresel zorlukların ele alınması
Kadınların, gençlerin, yerli halkların ve engelli bireylerin sürece dahil edilmesi
Finansman döneminin ötesinde sürdürülebilir veri uygulamalarının oluşturulması
Etkinlikler
Living Data 2025 Bogota’da Düzenlenecek!
Tarih: 21-24 Ekim 2025
Yer: Bogota / Kolombiya
21-24 Ekim’de Bogota’da düzenlenecek Living Data 2025 konferansı dört büyük biyolojik çeşitlilik veri ağı tarafından ortaklaşa düzenleniyor. Bu etkinlik biyoçeşitlilik ağları üyelerini, dünyanın dört bir yanından yüzlerce bilim insanını, araştırmacı, uygulayıcı ve diğer uzmanları bir araya getirecek.
Konferans aşağıdaki üç ana tema odağında gerçekleşecek;
Veri paylaşımını ve birlikte çalışabilirliği destekleyen standartlar oluşturmak
Çeşitli bilgi kaynaklarını bir araya getirmek ve bunlara erişim sağlamak
Gezegenin biyolojik çeşitliliğini korumak ve onarma yönündeki ilerlemeyi takip etmek
Veri Görselleştirme Eğitimi Kayıtları Devam Ediyor!
Tarih: 14 Ekim 2025
Yer: Çevrim içi
14 Ekim’de data.europa academy tarafından sunulacak olan çevrim içi veri görselleştirme eğitim serisi, katılımcılara veriyi etkili ve doğru şekilde görselleştirmenin temellerini öğretmeyi hedefliyor. Eğitim, üç bölümden oluşuyor ve veri görselleştirme sürecinin şu aşamalarını kapsıyor:
Veri analizi ve seçimi
Tasarım
Görsel hikaye anlatımı
Veri görselleştirme alanında uzman Profesör Alberto Cairo tarafından gerçekleştirilecek bu üç bölümlük eğitim çevrimiçi ve ücretsiz olup, veri analizi ve görselleştirme ile ilgilenen herkesin katılımına açıktır.
Open Data Hackathon 2025 Finali Kigali’de Gerçekleşti!
Tarih: 4-5 Eylül 2025
Yer: Kigali / Ruanda
OpenEPI ve UNLEASH iş birliğiyle düzenlenen Open Data Hackathon 2025 etkinliği kapsamında finalistlerin buluştuğu final etkinliği 4-5 Eylül’de Kigali’de düzenlendi. Program, altı haftalık sanal süreçleri takiben proje sunumlarının yapıldığı iki günlük oturumları içerdi.
Katılımcılar açık veri setlerini kullanarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na katkı veren uygulamalar geliştirdiler; projeler GitHub deposu, dökümantasyon ve sunum ile jüriye aktarıldı.
Avrupa Turizminde Veri Paylaşımı: ETDS Deneyimi!
Tarih: 12 Eylül 2025
Yer: Çevrim içi
Ortak Avrupa Turizm Veri Alanı (Common European Tourism Data Space - ETDS), turizm sektöründe dijitalleşme ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için kritik bir araç olarak öne çıkıyor. 12 Eylül’de data.europa academy tarafından gerçekleştirilen webinarda, ETDS'nin güvenli, merkeziyetsiz ve birbirleriyle uyumlu veri paylaşımını nasıl mümkün kıldığı ele alındı.
DEPLOYTOUR projesinden bir uzman, veri alanının hedeflerini, en iyi uygulamalarını ve edinilen dersleri katılımcılarla paylaştı. Programda ayrıca, Pleiades ve EONA-X projeleri üzerinden ETDS'nin gerçek dünyadaki etkileri gösterildi. Bu örnekler, veri paylaşımının kamu değerini nasıl artırabileceğini, sınır ötesi iş birliğini teşvik edebileceğini ve turizm sektörünün dijital ve yeşil dönüşümünü nasıl destekleyebileceğini ortaya koydu.
İncelemeler
QEdu: Brezilya’nın Açık Eğitim Verisi Portalı!
QEdu, Brezilya’da kamuya açık eğitim verilerini erişilebilir, karşılaştırılabilir ve anlaşılır hale getirmeyi amaçlayan bir platform. 2012 yılında Fundación Lemann ve Meritt tarafından kurulan platform, 2020’den bu yana Instituto Iede tarafından yönetilmektedir.
Birkaç platformdan oluşan QEdu, Brezilya temel eğitiminin ulusal, eyalet, belediye ve okul düzeylerinde başvurulabilen temel göstergelerini bir araya getiriyor. Ayrıca, Brezilya'daki eşitsizliklerin anlaşılmasını sağlamak ve eşitliğin sağlanmasını desteklemek için sosyoekonomik statü, ırk/etnik köken ve belirli bölgelere göre dağılımlar da içeriyor.
Misyonlarının, bu bilgilerin eğitim hakkında daha bilinçli bir tartışma ortamı yaratmasını ve eğitimcilerin ve yöneticilerin eğitim projeleri ve politikaları geliştirmelerine destek sağlamak olarak ön plana çıktığını görüyoruz.
QEdu aşağıdaki platformlardan oluşmaktadır;
QEdu Ülkeleri : PISA, TALIS, TIMSS, PIRLS ve Education at a Glance gibi uluslararası değerlendirmelere katılan tüm ülkelerden bilgi toplar. Bu veriler çeşitli karşılaştırmalı analizlere olanak tanır. Platform, İspanyolca ve İngilizce dillerinde mevcuttur.
QEdu Gençlik ve İş : Sürekli Ulusal Hane Halkı Örneklem Anketi'nden (Pnad Contínua – IBGE) elde edilen verileri ve bilgileri sunar. Bu anket, özellikle okul dışında olan ve temel eğitimi tamamlamamış olan Brezilyalı gençlerin eğitim, iş ve gelir açısından eşitsiz ve zorlu durumunu ortaya koymaktadır.
QEdu Management : Farklı veri türlerini destekleyen bu platform sayesinde eğitim yöneticileri, ilgi duydukları göstergeleri hızlı ve kolay bir şekilde girebilir, görüntüleyebilir ve analiz edebilirler.
Bizden Haberler
AVTED Açık Kürsü’de Bu Ay!
Açık Veri ve Teknoloji Derneği’nin “mümkün olduğu kadar açık, gerektiği kadar kapalı” mottosuyla hayata geçirdiği “Açık Kürsü” program serisi hız kesmeden devam ediyor. Program, toplumun çeşitli kesimlerinden uzmanları bir araya getirerek açık bilim, açık erişim, açık devlet, açık veri ve açık teknoloji gibi kavramların detaylı bir şekilde ele alındığı çevrim içi bir platform sunuyor.
Av. Arb. Okşan Gülşen Kömürcü Atalay’ın moderatörlüğünde düzenlenen bu etkinlikler, hem akademik hem de pratik perspektiflerden derinlemesine analizlere yer veriyor. Her bir oturumda, ilgili alanlardaki uzmanların katkılarıyla, bu kavramların uygulanabilirliği, karşılaşılan zorluklar ve toplumsal etkiler detaylı bir şekilde değerlendiriliyor.
1 Eylül’de YouTube’da yayımlanan programda Dr. Kandemir Atçeken ile Dr. Kandemir'in "Türkiye’deki Dört Büyükşehir Belediyesi Açık Veri Platformlarının Karşılaştırmalı Analizi" çalışması değerlendirildi.
Bu ay açık veri dünyasından sizlere aktaracaklarımız bu kadardı. Gelecek ay yine burada, yeni hikayelerde görüşmek üzere…