Açık Gündem: 8
Haziran 2025 | Hazırlayan: Sümeyye Yasintimur
Okuma deneyiminizi önemsiyoruz. İçeriğimizi geliştirmemize yardımcı olmak için aşağıdaki kısa ankete katılabilirsiniz:
Görüşleriniz, bültenimizin gelişimi için büyük önem taşıyor. Diğer sayılarda daha iyi içerikler sunabilmemiz için yorumlarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın.
Açık Gündem Podcasts
Yapay zeka destekli anlatımla hazırladığımız bu içerikte, bülten konularını söyleşi havasında ele alıyoruz. İster yolda olun, ister çalışırken; açık veri artık kulağınızda!
🎧 Bu ayın sayısını buradan dinleyebilirsiniz.
Tüm bölümler için: SoundCloud, Apple Podcasts , Spotify
Başarı Hikayeleri
İzmir Taze Piyasa Uygulaması!
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin sağladığı açık veriler kullanılarak geliştirilen bu platform, hal fiyatlarının anlık ve erişilebilir bir biçimde izlenebilmesini sağlar. Taze meyve, sebze ve ithal ürünlerin günlük fiyatlarına kolayca ulaşılabilir; fiyat artış ve azalış eğilimleri takip edilebilir.
Next.js altyapısıyla oluşturulan sistem, aşağıdaki özellikleri sunar:
Ürünlerin anlık fiyat bilgilerine erişim,
Fiyat değişimlerinin grafiklerle karşılaştırmalı sunumu,
Fiyat geçmişi üzerinden analiz imkanı,
Belirlenen fiyat seviyelerine ulaşıldığında otomatik e-posta bildirimi.
Uygulamada kullanılan açık veriler:
Daha fazla bilgi için: Taze Piyasa
Haberler
OECD'nin Government at a Glance 2025 Raporu – Açık Veri Performansı Değerlendirmesi!
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development, Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü)’nin Haziran’da yayımladığı “Government at a Glance 2025” raporu, iyi yönetişimin temel ilkeleri olan şeffaflık, hesap verebilirlik ve vatandaş odaklı kamu hizmetlerinin durumu üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunuyor. Rapor, ekonomik ve sosyal baskıların kamu yönetimindeki etkisini analiz ederken; dijitalleşme, yapay zeka kullanımı, açık hükümet uygulamaları ve kamu güveni gibi konulara da ışık tutuyor.
Bu geniş değerlendirme içinde, kamu verilerine erişim ve açık veri politikaları, yönetişimde şeffaflığın önemli bir göstergesi olarak ayrı bir bölümde ele alınıyor. OECD ülkelerinde şeffaflıkla ilgili mevzuatların ortalama skoru %66 iken, bu düzenlemelerin etkin biçimde uygulanması %62 düzeyinde kalıyor. Özellikle, bakanların gündemlerinin yalnızca 16 ülkede, üst düzey kamu görevlilerinin mal varlığı beyanlarının ise sadece 14 ülkede erişilebilir olması, şeffaflıkta pratik uygulama sorunlarını ortaya koyuyor1.
Açık veri politikaları bağlamında ise, yüksek öncelikli veri setlerinin yalnızca %47’sinin kamuya açık olması dikkat çekiyor. Eğitim, sağlık ve sosyal refah gibi vatandaşın doğrudan etkilendiği alanlarda açık veri oranları %40’ın da altında kalıyor. OECD’nin OURdata (Open, Useful and Re-usable data) Endeksi'ne göre, ülkelerin büyük çoğunluğu açık veri ilkesini benimsese de kullanıcı katılımı, verilerin yeniden kullanımının teşviki ve etki ölçümü gibi alanlarda gelişime açık2.
Sonuç olarak, “Government at a Glance 2025” raporu, şeffaflık ve açık veri uygulamalarında mevzuat düzeyinde sağlanan ilerlemenin pratikte aynı ölçüde yansımadığını gösteriyor. Rapor, yönetişimde güven inşa etmek için yalnızca düzenleme yapmak değil, aynı zamanda açık veriyi erişilebilir, yeniden kullanılabilir ve anlamlı hale getiren sürdürülebilir uygulamaların hayata geçirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Daha fazla bilgi için: Government at a Glance 2025
GlobalBuildingAtlas Yayında: Milyarlarca Bina İçin Yükseklik, Poligon ve 3B Model Verisi Paylaşıldı!
Dünya çapında bina verilerine dair en kapsamlı açık veri kümesi olan GlobalBuildingAtlas kullanıma sunuldu. Bu yeni kaynak, bina poligonları, yükseklik bilgileri ve LoD1 (Level of Detail 1, Gelişmişlik Düzeyi 1) düzeyinde 3B bina modelleri ile birlikte, 2.75 milyardan fazla binayı kapsayarak bugüne kadarki en geniş bina veri seti olma unvanını taşıyor.
Veri seti, PlanetScope uydu görüntüleri üzerinden geliştirilen yapay zeka temelli analiz yöntemleriyle üretildi. Ayrıca mevcut açık bina verileriyle birleştirilen yaklaşımlar sayesinde yüksek doğrulukta bina poligonları elde edildi.
3x3 metrelik çözünürlüğe sahip bu veri kümesi, önceki küresel ürünlerden 30 kat daha ayrıntılı olmasıyla dikkat çekiyor. GBA.LoD1 adı verilen 3B bina modeli, dünya genelinde 2.68 milyar binayı yükseklik tahminleriyle birlikte içeriyor ve %97’den fazla yükseklik doğruluğu sunuyor.
Yüksek doğruluk ve küresel kapsamıyla GlobalBuildingAtlas, şehir planlamasından afet yönetimine, iklim analizlerinden sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin takibine kadar çok sayıda alanda yenilikçi mekânsal analiz imkanları sağlıyor. Özellikle de Birleşmiş Milletler’in 11. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olan Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar alanındaki ilerlemeyi izlemek için önemli bir kaynak olma potansiyeline sahip.
Daha fazla bilgi için: Arxiv: GlobalBuildingAtlas
ECMWF, Hava Verilerini 1 Ekim 2025’ten İtibaren Tamamen Açık Hale Getiriyor!
ECMWF (The European Centre for Medium-Range Weather Forecasts, Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi), aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 35 ülkenin desteklediği bağımsız bir hükümetlerarası kuruluştur. ECMWF hem bir araştırma enstitüsü hem de 7/24 operasyonel bir hizmet olup, Üye Devletlerine sayısal hava durumu tahminleri üretip dağıtmaktadır. Bu veriler Üye Devletlerdeki ulusal meteoroloji hizmetleri tarafından tamamen kullanılabilir. Merkez, ayrıca, dünya çapındaki işletmeler ve diğer ticari müşteriler tarafından satın alınabilecek bir tahmin verisi kataloğu ve giderek artan bir açık veri ve grafik yelpazesi sunmaktadır.
ECMWF, hava durumu verilerini daha erişilebilir ve etkili hale getirme taahhüdünde önemli bir dönüm noktası olarak, açık verilere tam geçişi bir yıl öne, 1 Ekim 2025'e çekiyor.
Bu değişiklik, ECMWF Kataloğunun tamamının maksimum çözünürlükte CC-BY-4.0 lisansı altında tam olarak erişilebilir olacağı ve tüm kullanıcılar için veri maliyetinin ortadan kaldırılacağı anlamına geliyor.
Entegre Tahmin Sistemi (IFS) ve Yapay Zeka Tahmin Sistemi (AIFS) tarafından üretilen veriler, veri maliyeti olmaksızın tam doğal çözünürlüklerinde açık olacak ve bu sayede yüksek kaliteli sayısal hava durumu tahmin verilerine erişim daha da genişleyecek.
Daha fazla bilgi için: ECMWF Media Centre
The New Commons Challenge Başvuruları Tamamlandı!
Yapay zekanın kamusal fayda için kullanımını teşvik eden The New Commons Challenge çağrısı tamamlandı. The GovLab tarafından yürütülen bu girişim, veri ortaklıkları (data commons) aracılığıyla yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının ve akademinin yapay zekadan daha kapsayıcı ve adil biçimde yararlanabilmesini hedefliyor.
Bilindiği gibi kriz yönetimi, afetlere hazırlık ve yerel karar alma süreçlerinde üretken yapay zekanın kullanımının artmasıyla birlikte, çeşitli ve yüksek kaliteli verilere erişim hiç olmadığı kadar önemli hale geldi. Bu kapsamda The New Commons Challenge, kamu sağlığından acil müdahaleye kadar iyileştirme sağlayan paylaşımlı veri ekosistemleri oluşturmak için yeni kurulan şirketler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, Sivil Toplum Kuruluşları, üniversiteler, kütüphaneler ve yapay zeka geliştiricileri dahil olmak üzere kuruluşları desteklemeyi amaçlıyor.
Yarışma, bu kritik alanlarda yapay zeka inovasyonunu destekleyen veri kaynaklarını geliştirmek için iki kazanan kuruma 100.000'er dolar ödül verecek.
173 başvuru alan çağrı için, başvuru sahiplerinin teklif sunduklarını belirttikleri şehirlerin haritasının aşağıdaki gibi olduğunu görüyoruz:
The GovLab, bu çağrıyla birlikte ortak veri ekosistemini güçlendirmeyi ve toplulukların veri sahipliği ve paylaşımı konusunda daha aktif rol almasını sağlamayı amaçlıyor.
Daha fazla bilgi için: THEGOVLAB Blog
Etkinlikler
Future of Data Summit 2025 Gerçekleşti!
Tarih: 18 Haziran 2025
Yer: Alexandria, Virginia / ABD
Kamu sektöründe veri yönetimi, açık veri politikaları ve yapay zekaya hazırlık gibi başlıklarla öne çıkan Future of Data Summit, 18 Haziran’da Virginia’da gerçekleştirildi. ABD genelinde merkez, eyalet ve yerel yönetimlerin veri ve veri gizliliği sorumluları, bilgi teknolojileri yöneticileri ve yapay zeka uygulama s etkinlikte bir araya gelerek veri odaklı dönüşüm stratejilerini paylaştı.
Etkinlikte açık veri kültürünün oluşturulması ve güçlendirilmesi, Utah Eyaleti’nden Christopher Bramwell’in moderatörlüğünde yürütülen bir oturumla ele alındı.
Yapay zeka çağında veri mahremiyeti ve etik veri kullanımı da tartışılan önemli konular arasındaydı. Rebecca Cai ve Doug Schelb’in katıldığı oturumda, katılımcıların veri gizliliği, yapay zeka yönetişimi ve etik sorumlulukla ilgili zorluklarla nasıl başa çıktıkları tartışıldı.
Future of Data Summit, kamu kurumlarının veri mimarilerini yalnızca teknik bir altyapı olarak değil, aynı zamanda hizmet kalitesini artıran stratejik bir unsur olarak ele almaları gerektiğine işaret etti. Açık veri kültürünün yaygınlaşması, veri mahremiyetinin hukuk çerçevesinde güvence altına alınması ve özel sektörle kurulan iş birlikleri, bu dönüşüm sürecinin temel taşları arasında yer aldı.
Daha fazla bilgi için: Future of Data Summit 2025
Dijital Çağda Açık Yargı Verileri, Yapay Zeka ve Şeffaflık Webinarı Gerçekleşti!
Tarih: 16 Mayıs 2025
Yer: Çevrim içi
data.europa akademisi “Dijital Çağda Açık Yargı Verileri, Yapay Zeka ve Şeffaflık Webinarına” ev sahipliği yaptı. Oturuma 700'den fazla kişi katıldı.
Avrupa Konseyi ve Oslo Üniversitesi'nden uzman konuşmacıların katıldığı oturumda yapay zeka ve açık veri gibi dijital teknolojilerin yargı sistemlerini nasıl dönüştürdüğü üzerine değerlendirmelerde bulunuldu. Bu yeniliklerin şeffaflığı, erişilebilirliği ve hukuki bilginin yönetimini nasıl geliştirdiği konuşulurken, daha adil bir hukuk sistemini teşvik etmede açık yargı verilerinin rolü, yapay zekanın hukuki karar alma üzerindeki etkisi ve insan hakları standartlarına uymanın önemi vurgulandı.
Daha fazla bilgi için: European Data
Data Innovation Summit 2025 Gerçekleşti!
Tarih: 7-8 Mayıs 2025
Yer: Stokholm / İsveç, Çevrim içi
7–8 Mayıs tarihlerinde hem Stockholm’de hem de çevrim içi olarak düzenlenen Data Innovation Summit 2025, Avrupa’nın önde gelen veri ve yapay zeka buluşmalarından birine ev sahipliği yaptı. Etkinlik, veri bilimi, makine öğrenmesi, büyük veri mimarisi ve sürdürülebilir dijital dönüşüm gibi alanlara ilgi duyan birçok kişinin katılımıyla gerçekleşti.
Etkinlikte yer alan 300’den fazla yerli ve uluslararası konuşmacı, dokuz ayrı sahnede, yedi atölye salonunda ve 200’ün üzerinde kısa oturumda bilgi aktardı. Katılımcılar, uygulama odaklı vaka çalışmaları ve teknik sunumlar aracılığıyla, yapay zeka destekli dijital dönüşüm stratejileri konusunda önemli bilgiler edindi.
Daha fazla bilgi için: Data Innovation Summit 2025
TDWI Münih 2025 Konferansı Gerçekleşti!
Tarih: 24-26 Haziran 2025
Yer: Münih, Almanya
24–26 Haziran tarihleri arasında Münih’te düzenlenen TDWI (Transforming Data With Intelligence) Konferansı, veri yönetimi, iş zekası ve yapay zeka alanlarında çalışan uzmanları bir araya getirdi. Üç gün süren etkinlik boyunca yüzlerce konuşmacı bir araya gelerek, veri odaklı dönüşüm süreçlerini farklı boyutlarıyla ele aldı.
Etkinlikte, veri mimarisi, veri kültürü, veri yönetişimi, analiz süreçleri, makine öğrenimi metotları, başarılı veri stratejileri, organizasyonlar arası veri paylaşımı, veri kataloğu ve yapay zeka uygulamaları gibi çok çeşitli konu başlıkları, pratik örneklerle ele alındı. Katılımcılar gerçek zamanlı veri işleme, veri analizi araçları ve veri kalitesi yönetimi gibi başlıklarda sunumlar ve atölye çalışmalarına katıldı.
Daha fazla bilgi için: TDWI MÜNCHEN 2025
İncelemeler
Our World in Data Platformuna Bir Bakış!
Günümüzde dünya, yoksulluktan iklim krizine, salgın hastalıklardan eğitim eşitsizliklerine kadar pek çok karmaşık ve birbirine bağlı sorunla karşı karşıya. Bu sorunları etkili biçimde anlayabilmek ve çözüm geliştirebilmek için yalnızca güçlü politikalar değil, aynı zamanda güvenilir, şeffaf ve herkesin erişebileceği verilere de ihtiyaç var. Our World in Data (OWID), tam da bu ihtiyaca yanıt veren bir araştırma platformu.
OWID, Birleşik Krallık merkezli kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Global Change Data Lab'ın bir projesi. Bu proje, dünyayı etkileyen büyük sorunları veriye dayalı bir bakışla incelemeyi ve kamuoyuyla paylaşmayı amaçlıyor.
OWID; yoksulluk, ekonomik kalkınma, gıda, tarım, enerji, çevre, nüfus, sağlık, şiddet, savaş, insan hakları, demokrasi, refah, teknolojik değişim ve benzeri alanlarda tarihsel ve güncel verileri bir araya getirerek, hem akademik hem de görsel açıdan analizler sunuyor. Platformun sunduğu grafikler, interaktif görselleştirmeler ve kaynakça bilgileri, yalnızca araştırmacılara değil, gazetecilere, politika yapıcılara, sivil toplum aktörlerine ve vatandaşlara da hitap ediyor.
Platformun temel misyonu, kendi ifadeleriyle, "dünyanın en büyük sorunlarına karşı ilerleme sağlamak için araştırma verilerini yayınlamak”. OWID ekibi, bu tür sorunların çözümünde karşılaşılan en büyük engelin yalnızca bilgi eksikliği değil, aynı zamanda bu bilgilerin paylaşılmaması ya da erişilebilir olmaması olduğunu da vurguluyor. Yani OWID'e göre verinin kendisi kadar, nasıl paylaşıldığı da kritik bir öneme sahip. Veri eksikliği veya mevcut verilerin kapalı sistemlerde tutulması, küresel krizlere yönelik etkili politikaların önünde en büyük engel. Bu nedenle OWID, sadece verileri sunmakla kalmıyor; aynı zamanda bu verilerin açık erişimle, herkes tarafından kullanılabilir ve yeniden üretilebilir olmasına da büyük önem veriyor.
Platformdaki içerikler “Yoksulluk ve Ekonomik Kalkınma”, “Gıda ve Tarım”, “Enerji ve Çevre”, “Nüfus ve Demografik Değişim”, “Sağlık”, “Şiddet ve Savaş”, “İnsan Hakları ve Demokrasi”, “Yaşam Koşulları, Topluluk ve Refah”, “Yenilik ve Teknolojik Değişim”, “Eğitim ve Bilgi” olmak üzere on temel başlıkta toplanıyor. Her bir başlık altında yüzlerce alt konuya göre zaman serileri, grafikler, tablolar ve karşılaştırmalı analizler sunulmakta; kullanıcılar bu içeriklerde detaylı aramalar yapabilmektedir. Şu ana kadar 17.000’i aşkın grafiğin platform üzerinde paylaşıldığını görüyoruz.
Daha fazla bilgi için: Our World in Data
Bizden Haberler
Beşinci Açık Veri Zirvesi’nin Kayıtları Paylaşıldı!
Tarih: 27 Mayıs 2025
Yer: The Hood TEKMER / İstanbul
Açık Veri ve Teknoloji Derneği tarafından bu sene beşincisi düzenlenen “Açık Veri Zirvesi” 27 Mayıs’ta The Hood TEKMER’de gerçekleştirildi.
“Yasal düzenlemeler açık veriye engel mi?”, “Açık veriye ilişkin Avrupa Birliği mevzuatları” ve “Açık veri ile hukuku demokratikleştirmek” başlıklarının tartışıldığı oturum kayıtları Açık Veri ve Teknoloji Derneği’nin YouTube kanalında paylaşıldı.
Daha fazla bilgi için: Açık Veri Zirvesi V - 2025 Tüm YouTube Kayıtları
Bu ay açık veri dünyasından sizlere aktaracaklarımız bu kadardı. Gelecek ay yine burada, yeni hikayelerde görüşmek üzere…
Veriler, bilgiye erişim ve açık veri için düzenleyici çerçeveye ilişkin OECD Kamu Dürüstlüğü Göstergeleri'ne dayalı bir anket aracılığıyla toplandı. Otuz üç OECD ülkesi ve altı katılım ülkesi (Arjantin, Brezilya, Hırvatistan, Endonezya, Romanya ve Peru) ankete yanıt verdi. Katılımcılar, merkezi hükümette dürüstlük politikalarından sorumlu kıdemli yetkililerdi.
Veriler, 2022 yılında 36 OECD üye ülkesi ve 4 katılım ülkesinden OECD Açık Hükümet Verileri Anketi (5.0) aracılığıyla toplandı.